اختیار معامله که آپشن هم به آن گفته می شود ، اصطلاحی هست که توسط فعالین بازار سهام استفاده می شود. این قرارداد بین خریدار و فروشنده اختیار بسته می شود ، طوری که دو طرف توافق می کنند ، در آینده معامله را انجام بدهند. خریدار اختیار با پرداخت مبلغ مشخص ، اختیار(حق) خرید یا فروش دارایی گفته شده در قرارداد را با قیمت مشخص و در زمان مشخص به دست می آورد ، فروشنده اختیار هم حق خرید یا فروش دارایی قرارداد شده را به خریدار اختیار می دهد. حالا شاید در زمان مشخص شده در قرارداد ، خریدار دارایی مورد نظر را خرید و فروش نکند! ، در این حالت دارایی مشخص شده در قرارداد در اختیار فروشنده قرار می گیرد و خریدار مبلغ پرداخت شده را از دست می دهد. شاید جالب باشه که ما در زندگی روزمره از اختیار معامله زیاد استفاده می کنیم! اختیار معامله یعنی از الان، ابهامات آینده را پیش بینی کنیم و آنها را ارزش گذاری کنیم.
یک مثال ساده در مورد اختیار معامله:
تالس و اختیار معامله:
شاید تالس اولین کسی بوده که از اختیار معامله استفاده کرده.
میلیتوس در غرب کشور ترکیه امروزی، درختان زیتون زیادی داشت که روغن کشی از زیتون شغل رایج آن روزگار بود. به دلایل مختلف تولید زیتون هر سال متغیر بود و باغداران زیتون در یک سال سود بسیار خوبی بدست می آوردند و سال بعد ضرر میکردند.
آقای تالس با کسانی که دستگاه های روغن کشی داشتند، قرارداد بسیار جالبی بست. زیتون ها در بهار برداشت می‌شد، او در زمستان به ازای پرداخت پولی، دستگاه های روغن کشی را برای بهار اجاره می کرد، با این شرط که اگر تالس دستگاه ها را نمی خواست پول اجاره برای صاحبان دستگاهها باشد و تالس هیچ ادعایی بابت آنها نداشته باشد.
سال بعد که محصول زیتون خیلی زیاد بود، تالس دستگاه های روغن کشی را با همان مبلغ قرارداد شده اجاره کرد و سپس در اختیار صاحبان دستگاه ها و سایر افراد گذاشت و از این طریق سود خوبی کسب کرد.
اینجا، یک اختیار مورد معامله قرار گرفت. تالس چون پول اجاره دستگاه ها را از پیش پرداخته بود ، اختیار داشت که از آنها استفاده کند یا نه و هیچ الزام و تعهدی هم نداشت، صاحبان دستگاهها هم متعهد بودند که اگر تالس خواست از دستگاه ها استفاده کند باید با همان قیمت از قبل تعیین شده موافق باشند.
خب چرا صاحبان دستگاه های روغن کشی با معامله موافقت می کردند؟
دلیل اصلی آنها ابهام در آینده کاریشان بود. صاحبان دستگاه ها نمی دانستند که سال آینده می توانند قرارداد های خوبی میبندند یا نه، یعنی مبهم بودن آینده را ارزش گذاری می کردند. به این معامله اختیار خرید ، کال آپشن (Call Option) می گویند.
خب با توجه به این مثال می توان گفت اختیار معامله باید چهار اصل را داشته باشد:
1) نوع اختیار معامله مشخص هست که اختیار خرید هست یا اختیار فروش.
2) زمان سررسید مشخص هست که خریدار می تواند در این زمان از اختیار خودش استفاده کند.
3) قیمت اعمال مشخص هست که در زمان سررسید، خرید یا فروش بر اساس این قیمت صورت می گیرد.
4) قیمت اختیار مشخص هست، یعنی همان مبلغی که در ابتدا خریدار برای حق اختیار پرداخت می شود.
انواع اختیار معامله:
اختیار خرید (Call Option):
فرض کنید یک نفر سهم مشخصی را دارد. این فرد پیش بینی می کند که قیمت سهمش در آینده افت کند پس تصمیم می گیرد که اختیار خرید سهام خودش را منتشر کند.
دقیقا در نقطه مقابل آن شخص شما هستید که پیش بینی می کنید قیمت همان سهم در آینده افزایش پیدا کند ولی الان پول به اندازه خرید آن سهم ندارید. اینجا شما به فردی که اختیار خرید سهم را می فروشد (دارنده سهم) مراجعه می کنید و با پرداخت قیمت قرارداد اختیار معامله، اختیار خرید سهم را از فروشنده اختیار می خرید.
شما با خرید اختیار خرید ، این حق را دارید در تاریخ سررسید اختیار خرید خود را اعمال کنید یا نه، اگر قیمت سهم در زمان سررسید از قیمت توافق شده بیشتر بود، شما می توانید آن سهم را با قیمت توافق شده خریداری کنید.
ولی اگر قیمت سهم در تاریخ سررسید در بازار پایین تر از قیمت توافق شده شما باشد، می توانید از اختیار خرید خود استفاده نکنید و سهام را مستقیم از بازار با قیمت پایین تر بخرید.
یعنی شما با استفاده از اختیار خرید، ریسک معامله خودتان را با پرداخت قیمت قرارداد کاهش می دهید.
اختیار فروش (Put Option):
شما با خرید اختیار فروش این حق را خواهید داشت که در تاریخ معینی از آینده یک سهام را با قیمت توافق شده در معامله ، بفروشید یا نه.
فرضا شما یک قرارداد اختیار فروش سهام شرکت X را با پرداخت 3۰۰ تومان باز کردید و در این قرارداد قیمت توافقی 2۰۰۰ تومان و تاریخ سررسید هم برای 3 ماه دیگر هست. اگر بعد از 3 ماه در تاریخ سررسید ، قیمت سهم پایین تر از قیمت توافقی 2000 تومان بود، بهترین کار این هست که اختیار خودتان را اعمال کنید و سهم را با قیمت توافقی 2000 تومانی، به فروشنده اختیار بفروشید.
در این حالت شما لزوما سود نخواهید کرد، چرا؟!
مبلغی که بابت خرید اختیار فروش پرداخته شد یادتان هست؟ اگر قیمت بازار سهم X از تفریق قیمت توافقی( 2000) با قیمت اختیار(300) کمتر باشد، سود می کنید.(کمتر از 1700 تومان)
ولی اگر قیمت سهم در بازار سهام بیشتر از قیمت توافقی 2000 تومان باشد، بهترین کار این هست که اختیار خودتان را اعمال نکنید. در این حالت حداکثر زیان شما برابر است با پولی که بابت خرید اختیار فروش (300 تومان) پرداخت کردید.
انواع روش اعمال قراردادهای اختیار معامله:
اختیار معامله اروپایی:
در این اختیار معامله، خریدار در زمان سررسید مشخص شده می تواند از اختیار خود استفاده کند و پیش از زمان سررسید نمی تواند از اختیارش استفاده کند. مثلا اگر قرارداد اختیار شش ماهه بسته شده است، خریدار در پایان شش ماه می تواند حق اختیارش را اعمال کند.
اختیار معامله آمریکایی:
در این اختیار معامله، خریدار اختیار در طول زمان مشخص شده در قرارداد، اگر هر وقت احساس کند با استفاده از اختیارش می تواند سود بیشتری را کسب کند، از اختیارش استفاده می کند و نیاز نیست حتما تا تاریخ سررسید صبر کند.
* قراردادهای اختیار معامله در ایران معمولا از نوع اروپایی هستند.
خب حالا چطور قراردادهای اختیار معامله را خرید و فروش کنیم؟
شما با داشتن فقط یک کد بورسی و حساب کاربری کارگزاری ها نمیتوانید معامله کنید. چون باید به کارگزارتان درخواست دهید تا برای شما حساب اختیار معامله را باز کند. بعد از آن می توانید در پنل کارگزاری پول واریز کنید و قرارداد اختیار معامله خرید و فروش کنید.
نکته مهم: برای معامله در بازار اختیار معامله سکه و زعفران باید کد آتی داشته باشید.
اعمال قراردادهای اختیار معامله را اتاق پایاپای انجام می دهد؛ ولی شما به عنوان معامله گر نیازی نیست با این اتاق در ارتباط باشید.
قراردادهای اختیار معامله چه مزایایی دارند:
1) خرید زمان
چون در قراردادهای اختیار زمان مشخصی در نظر گرفته می شود، خریدار برای تصمیم گیری فرصت دارد. خریدار اختیار می تواند در مدت زمان باقیمانده تصمیم بگیرد که چه زمانی سهامش را بفروشد و یا نگه دارد.
2) ریسک معامله را کاهش دهید
اختیار معامله در واقع این امکان را به ما می دهد که با پیش بینی اتفاقات آینده، ابهام را به حداقل خود برسانیم و میزان ریسک پذیرفته شده ارزش گذاری کنیم. در اختیار معامله خریدار فقط به میزان هزینه ای که برای خرید حق اختیار پرداخت کرده است، متضرر می شود.
3) سود بیشتر با پول کمتر!
سرمایه اولیه معامله گر در قراردادهای اختیار معامله، همان مبلغ اختیار معامله هست، ولی در صورتی که سود کند، میزان سودش چند برابر سرمایه اولیه هست و اگر ضرر کند فقط سرمایه اولیه (مبلغ اختیار معامله) از دست خواهد داد.
نتیجه گیری:
در آخر باید گفت توانایی تحلیل آینده بازار و نگاه رو به جلو باعث می شود کسانی که به این معاملات ورود می کنند ، در بلند مدت سود خوبی بدست بیاورند و قطعا بدون آموزش و آگاهی لازم نباید در این بازار معامله کرد.
دیدگاه خود را بنویسید